A STUDY OF INDICATORS OF CARDIOVASCULAR SYSTEM OF ATHLETES OF GROUP ACROBATIC EXERCISES IN THE DYNAMICS OF THE MENSTRUAL CYCLE BADANIE WSKAŹNIKÓW UKŁADU SERCOWO-NACZYNIOWEGO ZAWODNICZEK AKROBACJI GRUPOWEJ W DYNAMICE OKRESU MENSTRUACYJNEGO

Adnotacja. W pracy są przedstawione dane dotyczące badań funkcjonalnych wskaźników organizmu zawodniczek akrobacji grupowej w dynamice okresu menstruacyjnego. W toku eksperymentu była ujawniona reakcja organizmu żeńskiego na wysiłek fizyczny, który jest związany z treningiem sportowym w ciągu specyficznego cyklu biologicznego. Ściśle są przedstawione rekomendacje praktyczne dla wprowadzenia w proces naukowo-ćwiczebny kobiecych grup akrobatycznych z ewidencją cyklu menstruacyjnego.

Słowa kluczowe: cykl menstruacyjny, zawodniczki akrobacji, układ sercowo-naczyniowy, proces ćwiczebny.

Przedstawienie problemu. Wiadomo, że trening sportowy w znacznym stopniu doskonali narząd ruchu, wpływa na funkcje wszystkich systemów organizmu. Pod jego wpływem spostrzegamy wyraźne rozwijanie narządów tchnienia. Trening ma istotny wpływ na sercowo-naczyniowy system [5, 4-10; 6-97-102; 9, 130-132].

Zawartość treningowego procesu w strukturze wieloletniego doskonalenia, decyduje o poziomie rozwijania czołowych funkcji na wszystkich etapach wieloletnich przygotowywań w perspektywie musi zaopatrzyć stałe polepszenie wyników sportowych [1, 4-6; 2, 2-4; 3, 15-18].

Jednym z głównych składników skutecznego osiągnięcia wysokich wyników w dwójkach i ćwiczeniach zespołowych jest doświadczony dobór partnerów, uwzględnienie specyfiki emploi górnego, środkowego oraz / albo dolnego zawodnika z wiekiem, antropometrycznych oraz fizycznych warunków, a także funkcjonalnym wskaźnikiem organizmu [2, 2-4; 4, 68-70; 5, 4-8; 10, 3-10].

Analiza ostatnich badań oraz publikacji. Liczne badania wielu specjalistów wykryły iż racjonalne planowanie obciążeń treningowych z uwzględnieniem specyficznych cech cyklu biologicznego, wiedzą podstawowych charakterystyk i właściwości organizmu konkretnej zawodniczki, planowaniem procesu treningowego oraz realizacją planu z uwzględnieniem konkretnego cyklu menstruacyjnego ma aktualne znaczenie we współczesnym systemu przygotowywania [6, 110-102; 7, 5-8; 8, 380-381].

Skutki analizy publikacji naukowych wykryły iż tak wczesny wiek, w którym zaczyna się trening sportowy, charakter oraz określony kierunek procesu treningu sportowego, mają wpływ na kształtowanie oraz przebieg funkcji menstruacyjnej. Największe zakłócenia są ujawnione w skomplikowano-koordynacyjnych gatunków sportu [9, 15-117; 11, 102-118].

Wielu specjalistów sądzi, że w trakcie treningu sportowego kobiet objętość, intensywność oraz określony kierunek treningowych obciążeń należy planować z uwzględnieniem możliwości zawodniczek w różne fazy cyklu menstruacyjnego [1, 3-4; 6, 88-92; 7, 5-8; 9, 88-90].

Wyróżnienie nierozstrzygniętych wcześniej części problemu ogólnego. Analiza teoretyczna oraz uogólnienie publikacji naukowych, szeregu prac dysertacyjnych na temat wyżej wskazanej problematyki wykryły iż poznawanie i uwzględnienie w naukowo-ćwiczebnej sprawie wskaźników akrobatek to aktualne pytanie w teorii oraz praktyce sportowych przygotowywań, co spowodowało nasze badania.

Cel artykułu. Opanować dynamikę zmian osobnych prób funkcjonalnych z uwzględnieniem cyklu menstruacyjnego zawodniczek emploi „średniej” i „dolnej” w kobiecych akrobatycznych ćwiczeniach zespołowych oraz na podstawie otrzymanych danych wyrobić rekomendacje praktyczne dla wprowadzenia w proces naukowo-ćwiczebny.

 Przedstawienie materiału zasadniczego. Cykl menstruacyjny to jedno z wyjawieni skomplikowanego procesu biologicznego w organizmie kobiety, ustalony w regularnych cyklicznych zmianach funkcji systemu płciowego z jednoczesnymi cyklicznymi wahaniami stanu funkcjonalnego kobiecego organizmu: nerwowego, sercowo-narzędziowego, hormonalnego i tp [1, 10-15; 9, 70-75].

Zgodnie z wynikami nauczania się specjalistycznej naukowo-metodycznej literatury, w praktyce klinicznej cykl menstruacyjny warunkowo podzielają na 4 fazy, każda z której trwa około tygodnia. Jednakże w zależności od zadań badania, każdą fazę porozdzielają też na dodatkowe. Za klasycznym 28 dniowym cyklem, porozdzielają na 5 faz: 1. Menstruacyjna (1-6^-y dzień); 2. Faza folikularna (7-12^-y dzień); 3. Owulacja (13-15^-y dzień); 4. Faza lutealna (16-25^-y dzień); 5. Przed menstruacyjna (26-28^-y dzień).

Cykl menstruacyjny odtwarza stan równowagi hipotolamo-hipofizarno-jajeczkowego systemu. Normalny cykl menstruacyjny zależy nie tylko od stanu równowagi konkretnego systemu, ale także w pierwszym etapie od funkcjonalnego stanu centralnego systemu nerwowego oraz od zgodności pracy układu hormonalnego w całości.

W czasie cyklicznych okresów menstruacyjnych w organizmach zawodniczek zdarzają się zmiany ze strony sercowo-narzędziowym, nerwowym, hormonalnego, krwionośnego systemów, które zmieniają przebieg metabolizmu.

Późne natarcie menarche, zmiany regularności cyklu menstruacyjnego, jego trwałości, spad albo przedłużenie fazy menstruacyjnej, zmniejszenie albo powiększenie wydzieliny krwi – każdy z przeliczonych czynników jest ostrzeżeniem zakłócenia funkcji jajnikowo-menstruacyjnej [9, 130-132].

Brak dokładnego planowania objętości, intensywności, określonego kierunku procesu treningowego, niewystarczające zainteresowanie ze strony trenera do stanu funkcjonalnego zawodniczek w konkretne periody cyklu biologicznego, mogą służyć powodem zakłócenia funkcji menstrualnej.

Szczególności biologiczne kobiecego organizmu dyktują konieczność istotnej reorganizacji procesu treningowego zawodniczek. Możliwość brania udziału akrobatek w zawodach we wszystkie fazy cyklu menstruacyjnego bez wyjątku. Przy planowaniu obciążeń treningowych koniecznie potrzebne są z jednej strony uwzględnienie faz cyklu menstruacyjnego tzn. realizacja podejścia indywidualnego do procesu treningowego kobiet, z innej strony – nowe metody, oszczędzające oraz wydajny, które umożliwiają polepszenie stanu funkcjonalnego organizmu zawodniczek i sprzyjające podwyższeniu wyników sportowych. Dlatego zarządzanie procesem przygotowywania zawodniczek musi opierać się na wiedzy ogólnobiologicznych szczególności kobiecego organizmu [6, 65-75; 7, 8-10; 9, 115-118].

Dni menstruacji, owulacji oraz dni przed menstrualne przyjęto uważać szczególnie trudnymi dla organizmu. One oceniają się jak własny wewnętrzny stres fizjologiczny, który może przejść granicę fizjologicznego i sprawić wyjawione stałe zakłócenia w kobiecym organizmie, co występuje różnymi zmianami ze strony cyklu menstruacyjnego, oraz ciężącym przed menstrualnym napięciem.

Ujawniono, że w fazie owulacji od 10^-go do 16^-go dnia cyklu u kobiet powiększa się wyrzut lutropiny (LH) oraz folikulotropiny (FSH). W dany okres organizm staje się bardziej słaby i należy indywidualizować zajęcia.

W przed menstrualny period u większości zdrowych kobiet może ulegać pogorszeniu samopoczucie, wynika emocjonalne napięcie, ból głowy, podwyższenie wrażliwości na zmęczenie i tp.

Wiadomo iż największą intensywność zajęcia treningowego spostrzegamy na etapie bezpośredniego przygotowywania do zawodów. Gromadzące się zmiany w organizmie pod wpływem wysokich obciążeń treningowych odbijają się na jego stanie funkcjonalnym. Przy gromadzeniu się zmęczenia albo zbytniego obciążenia ono ulega pogorszeniu, przy zbytnich obciążeniach obniża się odporność organizmu na nieprzychylne zewnętrzne czynniki, powiększa się ilość różnych zachorowań, pogorsza się jakość nauczania się i ogólna wydajność pracy [1, 3, 5].

Trening sportowy w znacznym stopniu doskonali narząd ruchu, wpływa na funkcji wszystkich systemów organizmu. Pod go wpływem dostrzegamy wyrażony rozwój narządów oddechu. Trening udziela istotny wpływ na system sercowo-narzędziowy [1, 15, 6, 100-101; 8, 420, 9, 135].

W danym artykule są przedstawione wyniki, charakteryzujące badania następujących wskaźników funkcjonalnych akrobatek: 1) indeks podwójnego iloczynu; 2) indeks Kerdo; 3) indeks Skibiński; 4) współczynnik Hildebranta.

Indeks podwójnego iloczynu (tab. 1) obliczał się nami z uwzględnieniem wskaźników do i po zabiegu treningowym. Wyniki eksperymentu ujawniły, iż wskaźniki po zabiegu treningowym statystycznie odróżniają się między sobą w zależności od faz cyklu menstruacyjnego: p<0,01; p<0,001 (poziom prawdopodobieństwa 95% i 99%).

Tabela 1

Wykładniki indeksu podwójnego iloczynu (jedn. war.) akrobatek emploi

„średniej”, (x  m)

 Analiza otrzymanych danych świadczy, że w większości przeliczonych próbach funkcjonalnych możemy spostrzegać pogorszenie badanych wskaźników w nieprzychylne fazy cyklu. Otrzymane wyniki świadczą o tym, że do zajęcia naukowo-ćwiczeniowego w ciągu cyklu menstruacyjnego nie możemy spostrzegać znacznych zmian badanego wskaźnika (p>0,05). Po przeprowadzeniu zajęcia zmiany w nieprzychylne fazy wiarygodnie różnią się od siebie (p<0,05; 0,01). To jeszcze raz udowodnia iż w nieprzychylne fazy cyklu biologicznego u zawodniczek możemy spostrzegać znacznie szybsze zmęczenie w porównywaniu z innymi fazami, w związku z czym czas odnawiania rośnie.

Między po owulacyjną oraz przed menstrualną fazami zgodnie z indeksem Kerdo, też są spostrzeżone różnice (poziom prawdopodobieństwa 95% i 99%) (tabl.2)

Tabela 2

Badanie wskaźników sercowo-narzędziowego systemu u akrobatek emploi „dolnej” i „średniej” w dynamice cyklu menstruacyjnego(x  m)

Takim sposobem, ujawniona reakcja kobiecego organizmu na fizyczny wysiłek, powiązany z procesem treningu sportowego w ciągu cyklu.

Wyniki oraz perspektywy dalszych opracowań w tym zakresie.

W wyniku ankietowania oraz analizy programów treningowych, ujawniono, iż w zajęciach treningowych słabo uwzględnia się funkcja menstruacyjna akrobatek, akcentowaniem uwagi tylko na charakterze i wielkości realizowanego obciążenia.

Na nasz gust, opracowanie oraz wprowadzenie w naukowo-ćwiczeniowy proces akrobatek metody z uwzględnieniem różnicowania obciążenia będzie sprzyjać optymizacji psychofizjologicznego i funkcjonalnego stanu zawodniczek w różnych fazach cyklu menstruacyjnego.

Podstawowe stanowisko rekomendacji praktycznych do wprowadzenia w proces naukowo-ćwiczeniowy kobiecych grup akrobacyjnych: 1. Planowanie uderzeniowych mikro cyklów w po menstruacyjnej oraz po owulacyjnej fazach zawodniczek; 2. Rozwinięcie szybkościowo-siłowych jakości, „wybuchowej” siły mięśni nóg, wytrwałości specjalnej w sprzyjające fazy cyklu biologicznego zawodniczek; 3. Prowadzenie dziennika samokontroli z uwzględnieniem takich wskaźników jak: trwałość cyklu, masa ciała, podstawowa temperatura ciała, szczególności samopoczucia we wszystkie fazy, objętość wykonanych obciążeń w dynamice cyklu menstruacyjnego; 4. Wykorzystanie prób funkcjonalnych trenerami do i po zajęciu treningowym dla operatywnej oceny stanu funkcjonalnego akrobatek, a także dla korekcji zaplanowanych oraz fizycznie wykonanych obciążeń.

Racjonalna współzależność środków treningowych oddziaływań rozmaitych określonych kierunków, ich wykorzystanie zgodnie z adaptacyjnymi możliwościami kobiecego organizmu w różne fazy cyklu biologicznego, w perspektywie musi doprowadzić do polepszenia możliwości funkcjonalnych zawodniczek.

Dalsze badania planuje się przeprowadzić w kierunku studiowania związków korelacyjnych między objętością wykonanych obciążeń oraz próbami funkcjonalnymi w każdej z faz specyficznego cyklu biologicznego akrobatek.